Si i ka mundësuar perëndimi Putinit dhe oligarkëve të tij të mbrojnë miliardat e tyre.
Nëse po lexoni rreth asaj që Vladimir Putin po i bën Ukrainës dhe krahasimet e shumta me pushtimin e Polonisë nga Adolf Hitleri në vitin 1939, ndoshta mendoni se nuk mund të bëjmë gjë tjetër, veçse të vështrojmë të tmerruar ose të rrezikojmë një luftë bërthamore. Por kjo nuk është e drejtë. Putini nuk është diktator i stilit të shekullit të 20-të. Dhuna dhe shtypja mund t’i përkasin stilit të vjetër, por mënyra se si ai dhe oligarkët e tij e drejtojnë Rusinë është shumë e re, dhe është faji i perëndimit po aq sa edhe faji i tyre.
Deri në 1991, Rusia sundohej nga komunistët; pothuajse nuk kishte asnjë pronë private dhe gjithçka me vlerë i përkiste shtetit. Kur qeveria e re post-sovjetike i shiti të gjitha asetet e saj më të vlefshme – fushat e naftës, shkritoret e aluminit, fabrikat etj. – ajo iu drejtua një grupi të vogël njerëzish, të cilët u shndërruan në miliarderë, ndërsa për rusët e zakonshëm jeta ishte shumë e vështirë. Vetëm 500 rusë zotërojnë më shumë pasuri se 99.8% e popullsisë, e cila ka rreth 144 milionë banorë. Ky grup i vogël e mbështet Putinin, sepse ai i ka pasuruar dhe i ka lejuar të veprojnë pa kontroll.
Megjithatë, problemi për oligarkët e Putinit është se nuk ka mbetur shumë për të blerë në Rusi. Nëse dëshironi xhingla-mingla, jahte, shtëpi luksoze dhe ishuj me diell, atëherë duhet t’i shpenzosh paratë diku tjetër: në Evropë, në Shtetet e Bashkuara dhe në vendet e tjera perëndimore. Për më tepër, këta oligarkë nuk kanë besim te njëri-tjetri – ata merakosen se nëse nuk mbështeten më nga Putini, të tjerët do t’i sulmojnë si një grabitqar që sulmon prenë e tij. Një arsye më e fortë për t’i pasur paratë e tyre larg nga sistemi ligjor rus.
Pra, edhe pse pasuria e tyre e ka burimin në Rusi, ata e mbajnë pasurinë në shtetet kryesore perëndimore. Ata thjesht bëjnë sikur e urrejnë perëndimin. Në realitet, ata përdorin qytetet perëndimore si llogari kursimi, pra, vende për të depozituar paratë e tyre që dikur i përkitnin popullit rus. Ata i regjistrojnë jahtet e tyre në parajsat tona fiskale dhe punësojnë llogaritarët dhe konsulentët tanë të marrëdhënieve me publikun dhe shumë e shumë të tjerë për të menaxhuar pasuritë e tyre. Vendi që kanë dashur më shumë është Londra. Oligarkët rusë kanë prona në Londër, si dhe avokatë për t’i penguar gazetarët të shkruajnë rreth tyre, gjithashtu edhe përfaqësues të Dhomës së Lartë të Mbretërisë së Bashkuar që janë punësuar në kompanitë e tyre.
Pasuria është fshehur mjaft mirë. Ajo është në pronësi të kompanive guaskë, trusteve, fondacioneve, partneriteteve të kufizuara dhe përmes aparateve të tjera të kompanive “offshore”. Ajo është e fshehur në kasafortat e “zonave doganore” pa taksa. Ajo mbahet formalisht në emër të fëmijëve, bashkëshorteve, miqve të oligarkëve dhe të personave të tjerë. Dhe është e groposur thellë në strukturën e ekonomisë sonë.
Për fat të keq, për dekada me radhë qeveria britanike e ka mirëpritur këtë pasuri. Kjo pasuri ka nënfinancuar agjencitë ligjzbatuese që dikur mund të kishin inspektuar origjinën e burimeve. U ka shitur viza oligarkëve që ata të kenë mundësi të jetojnë në Londër dhe ka toleruar fushatat e tyre ligjore kundër gazetarëve që shkruajnë rreth tyre. Nëse nuk do t’i kishim lejuar që t’i mbanin paratë e siguruara nga asetet e marra prej popullit rus, ata nuk do të kishin përfituar aq shumë. Ky është faji ynë.
Por lufta në Ukrainë po ndryshon gjithçka. Befas oligarkët po sanksionohet në mbarë botën. Presidenti i SHBA-ve, Joe Biden, ka premtuar se do t’i gjurmojë dhe sekuestrojë jahtet dhe vilat e tyre. Pyetja është: a kanë forcat e molisura të policisë aftësinë për të gjetur asetet e tyre të fshehura mirë? Dhe a munden politikanët, që më shumë e kanë zakon të bëjnë aheng me oligarkët sesa t’u vihen pas, të gjejnë vullnetin politik për t’i larguar këto para nga qytetet perëndimore? Nëse po, mbase një ditë ato para të fituara në mënyrë të paligjshme mund të ndihmojë në rindërtimin e qyteteve të shkatërruara të Ukrainës.
Oliver Bullough është gazetar nga Uellsi që mbulon fushën e krimit financiar dhe ish-Bashkimin Sovjetik. Ai është autori i “Butler to the World” (Kryeshërbëtorja e Botës): Si u shndërrua Britania në shërbëtore të manjatëve, shmangësve të taksave, kleptokratëve dhe kriminelëve
