Produksioni i ri mahnitës i ikonës së muzikës, David Byrne, “Theater Of The Mind”

Të bashkëbisedosh me David Byrne është një nga kënaqësitë më të mëdha të jetës. Që nga suksesi i arritur në vitet ‘70 me grupin e tij “Talking Heads”, shtatëdhjetëvjeçari eklektik ka përdorur kapitalin e tij krijues për të eksploruar sa më shumë interesa dhe kanale të ndryshme: albume, libra dhe madje edhe një revistë në internet me titull Reasons To Be Cheerful. “Nëse i keni këto interesa paralele, herët a vonë ato do të konvergjojnë”, thotë ai. “Nuk ke nevojë të planifikosh shumë... do të ndeshesh rastësisht me të”.

Kjo do të thotë se ai është gati të diskutojë çdo gjë sot, duke përfshirë një listë me muzikë të protestave iraniane që ai ka përzgjedhur për një nga listat kryesore mujore të këngëve në faqen e tij të internetit. “E dëgjova një ditë ndërsa po shkoja diku me biçikletë dhe [mendova]: ‘Oh, kjo më bën të ndihem shumë mirë. Është vërtetë energjike. Muzika është vërtet novatore... ajo përcjell një ndjesi të mirë. Dhe është tepër e zjarrtë dhe shumë domethënëse në këtë moment’”, thotë Byrne.

Kjo shtysë për të eksploruar bëri që Byrne të krijonte projektin e tij më të fundit, Theater Of The Mind, një bashkëpunim me shkrimtaren Mala Gaonkar që do të shfaqet deri në janar në “York Street Yards” në Denver, Kolorado. Në këtë produksion 75-minutësh, një udhërrëfyes i quajtur David (i veshur me kostumin gri të ngjashëm me ato që muzikanti veshi gjatë shfaqjes së tij të mirënjohur American Utopia në Broadway) i shoqëron shikuesit nëpër botë të tjera shpirtërore që përfaqësojnë mendjen e një njeriu që rishikon kujtimet e tij, i vendosur për t’i “rregulluar gjërat”. (Ndërsa Byrne nuk shfaqet personalisht, në një moment ai paraqitet shkurtimisht). Është një përvojë e krijuar për të destabilizuar ndjenjën e vetvetes, e dukshme që në ndalesën e parë: një ndërtesë zyrash anonime ku vizitorëve u kërkohet të zgjedhin një etiketë me një emër mbi të dhe të pranojnë një identitet të ri. Nëse thirrja me një emër tjetër ju duket e çuditshme, prisni: përvoja e “të parit” në errësirë, shijimi i limonëve në një mënyrë krejtësisht të re dhe ndjesia e tkurrjes falë përmasave të një dhome e bën vënien në skenë edhe më të pazakontë. Por ndërsa setet janë mbresëlënëse (si një festë fëmijësh me estetikë që duket e shkëputur nga universi i Squid Game), ato janë sfonde të veprimit aktual: një seri eksperimentesh të krijuara për ta bërë mendjen të funksionojë në mënyra të ndryshme. 

Byrne pranon se ndërsa është gjithmonë i prirë për ta shtrirë më tej krijimtarinë e tij, ajo që tërhoqi vëmendjen e tij ishte shkenca pas këtyre eksperimenteve. “Mendimi im i parë ishte të sillja punën e një prej laboratorëve të neuroshkencës në një galeri arti që vizitorët të mund të hynin dhe të kishin këtë përvojë perceptuese”, thotë ai. “Kjo nuk u realizua kurrë, por ndërkohë vazhdoja të rendja pas përvojave të reja”. 

Forma aktuale e produksionit u zbulua vetëm kur, gjatë provave, një aktor që luante rolin e një udhërrëfyesi pranoi të drejtonte një grup përmes përvojës nga fillimi deri në fund. Si një bashkëpunëtor entuziast, Byrne ishte menjëherë i sigurt se kishin gjetur pjesën që i mungonte enigmës. “Mendova, në rregull, ja ku është struktura e sekuencës sonë narrative”, shton ai. “Ky ishte një zbulim i madh”.

Ndërsa përvoja nga shikimi i Theatre Of The Mind zbulon se sa i pabesueshëm është perceptimi ynë i realitetit, Byrne shpreson që përvoja të bëjë më shumë sesa të nxjerrë në pah jobesueshmërinë e tregimit njerëzor (“Ne jemi ndoshta shumë më pak racionalë, sesa mendojmë”, thotë ai duke qeshur). Nëse mund të kuptojmë se si ndikon e kaluara jonë, ne do të jemi në gjendje të kontrollojmë se si e modelojmë të ardhmen tonë. “Ne e kuptojmë se sa të pabesueshme janë kujtimet tona dhe perceptimi ynë është i tillë që shohim vetëm një pjesë të asaj që ndodh atje”, thotë ai. Të gjitha këto gjëra që mund të konsiderohen si lajm vërtet i keq, në fund veprojnë për mirë. Siç thotë personazhi: ‘Mungesa e besimit është një lloj mundësie’. Kjo do të thotë se kemi aftësinë për të ndryshuar dhe rishkruar historinë tonë”.
Theater Of The Mind do të shfaqet deri më 22 janar 2023

Laura Studarus jeton në Los Anxhelos dhe është gazetare e udhëtimeve, e cila ka shkruar artikuj për “BBC”, “Thrillist”, “Shondaland” dhe “Marie Claire”.