“Për sa kohë patriarkalizmi mund ta mbulojë abortin me heshtje, do të vazhdojë ta damkosë me turp”: Mona Eltahawy duke treguar historitë tona për të mbrojtur të drejtat e grave

Pas ligjeve tronditëse të muajit të kaluar për gratë në SHBA – hera e parë që Gjykata e Lartë ka hequr një të drejtë kushtetuese, e cila pa dyshim do të ketë pasoja anembanë botës – shtytja edhe më tej e turpit të krijuar qëllimisht në lidhje me abortin nuk ka qenë kurrë më e rëndësishme, siç shkruan MONA ELTAHAWY në këtë ese të fuqishme.

Pak javë para se të fillonte pandemia, isha në një galeri arti plot me njerëz në qytetin e Nju Jorkut , ku jetoj, për një ekspozitë të quajtur Aborti është normal. Në muret dhe tavanet e ambientit të galerisë kishte piktura, fotografi, skulptura dhe instalacione që paraqisnin abortin, nga ato abstrakte deri te përvoja individuale. 

Galeria gumëzhinte nga një energji për të cilën New York City është i famshëm, por kishte edhe diçka tjetër që më magjepsi atë natë. Ndjeva sikur isha duke përgjuar një rreth njerëzish që kishin kryer abort dhe që ishin të sigurtë në mendjen e tyre se historitë e tyre do të priteshin me dashuri dhe mbështetje, pa asnjë gjykim. Nëse muret në atë galeri mund të flisnin, ato do të ishin duke kënduar: ne ju dëgjojmë, ne ju duam, aborti është diçka normale.

Ndërkohë, u ndjeva si një frikacake.

Pak muaj më vonë, m’u kërkua të shkruaja një artikull në mbështetje të librit të fuqishëm Vetëm ty të kam treguar: Historitë pas abortit të Dr. Meera Shah, në të cilin ajo tregon historitë personale të grave që kanë bërë abort por që rrallëherë – për të mos thënë asnjëherë – i kanë treguar dikujt. Edhe pse ato që kanë folur me Dr. Shah nuk e njihnin njëra-tjetrën, më pëlqeu që ajo i imagjinonte ato në një komunitet të ngjashëm me atë të artistëve në ekspozitën ku mora pjesë.

“Nuk ndalesha dot së menduari sa bukur do të ishte sikur këto gra të kishin mundësi të takonin njëra-tjetrën; të kishin mundësi të tregonin historitë e tyre me njëra-tjetrën, jo vetëm me mua. Pyesja veten nëse mund t’i vija disi të gjitha në një dhomë së bashku e t’u tregoja që nuk janë vetëm,” shkruan Dr. Shah te parathënia në librin e saj.

Me entuziazëm shkruajta një koment të shkurtër për librin e Dr. Shah sepse historitë janë jetësore dhe sepse ajo është një prej pak mjekeve gra me ngjyrë që unë njoh, e cila shkruan haptazi për ofrimin e kujdesit shëndetësor lidhur me abortin. 

Por përsëri u ndjeva frikacake.

Përse mund të ndaja me entuziazëm fotografi në rrjetin tim social nga ekspozita Aborti është normale t’i nxitja njerëzit të merrnin pjesë, e ndërkohë nuk kisha ndarë ende publikisht asnjë prej historive të mia për abortin? Përse mund ta citoja me entuziazëm librin e Dr. Shah lidhur me historitë për abortin, duke e përshkruar si një material revolucionar dhe jetësor, e megjithatë ende nuk kisha ndarë publikisht asnjë prej historive të mia për abortin?

Përgjigja e thjeshtë është se, kur bëhet fjalë për abortin, aspekti personal është shumë më i rrezikshëm se ai politik. Përgjigja më e gjatë është, siç shkruan Carol Sanger në Rreth abortit: Ndërprerja e shtatzënisë në Amerikën e shekullit XXI, ekziston një ndryshim mes privatësisë dhe fshehtësisë.

“Ajo që ka rëndësi është që ne ta njohim dhe ta çmojmë ndryshimin e madh e të rëndësishëm mes këtyre dy formave të fshehjes kur tema është aborti. Fshehja e abortit në shoqërinë e sotme bashkëkohore përputhet jo me privatësinë, por me fshehtësinë. Fshehtësia është një fenomen më i errët, më i mundimshëm psikologjikisht dhe më brejtës nga ana sociale sesa privatësia,” thotë Sanger.

Përveç kësaj, “vendimi për të mbajtur sekret një çështje kur bëhet fjalë për abortin është shpesh një përgjigje ndaj kërcënimit ose rrezikut për lëndim, si ngacmimi, stigmatizimi ose frika e ushtrimit të dhunës.” U kam treguar disa miqve privatisht që kam bërë aborte, por heshtja ime publike ishte pasojë e turpit, i cili si një gardian, mbron fshehtësinë dhe të shtyn që t’i dorëzohesh asaj.

Dhe kështu kishte ardhur koha të flisja.

Për sa kohë patriarkalizmi mund ta mbulojë abortin me heshtje, do të vazhdojë ta damkosë atë me turp. Kështu më në fund – plot 25 vjet pas abortimeve të mia e theva heshtjen për t’u çliruar nga turpi.

Në vitin 1996 kam bërë një abort “të jashtëligjshëm” në Egjipt. Ngaqë shkela ligjin, mund të dënohesha me burg për gjashtë muaj deri në tre vjet. Mjeku që kreu procedurën mund të ishte përballur me tre deri në 15 vjet burg. I dashuri që kisha në atë kohë dhe kushëriri i tij mund të ishin dënuar me burg ngaqë më ndihmuan të gjeja një mjek të gatshëm të më ofronte kujdes shëndetësor për abortin dhe ngaqë më shoqëroi me makinë në klinikë për të bërë abortin. 

Në vitin 2000 kam bërë një abort “të ligjshëm” në Siatëll, në Shtetet e Bashkuara. Tani që Gjykata e Lartë e ka hedhur poshtë mbrojtjen federale të abortit duke rrëzuar vendimin Roe v Wade, gratë shtatzëna që kërkojnë të abortojnë në shtete të ndryshme në SHBA mund të përballen me ndëshkime të ngjashme me ato që unë kam përjetuar në Egjipt.

Kam përdorur thonjëzat te fjalët “të ligjshëm” dhe “të jashtëligjshëm” sepse nuk jam dakord me përpjekjet e shtetit – dhe të Gjykatës së Lartë – që të më thotë se çfarë mund të bëj dhe çfarë nuk mund të bëj me mitrën time. Kjo është vetëm në dorën time. Por i kam përdorur thonjëzat edhe si përkujtues: pavarësisht nëse aborti është “i ligjshëm” apo “i jashtëligjshëm”, e njëjta heshtje rrethon një procedurë mjekësore që është më e sigurt se shtatzënia. Shumica e njerëzve nuk e dinë këtë. Po kështu, pjesa dërmuese e tyre nuk e kuptojnë se ka shumë gjasa që ata të njohin dikë që ka bërë abort. Ose, siç thotë shprehja: dikush që ju e doni ka bërë abort.

Derisa të thyejmë këtë heshtje, derisa të heqim fshehtësinë, nuk do ta nxjerrim dot abortin nga vendi i errët ku e kemi fshehur, për ta bërë atë publik si diçka që është një e drejtë e njeriut. Dhe kundërshtarët e abortit do të kenë sukses që ta lidhin me litarët e turpit dhe stigmës.

Një në çdo katër shtatzëni përfundon me abort. Pra, nuk është diçka e rrallë. 

Një nga arsyet pse më në fund fola për historitë e mia për abortin është se gratë që janë si unë, rrallëherë mendojnë për veten e tyre si subjekte të tregimeve mbi abortin. Tre nga gratë për të cilat Dr. Shah flet në librin e saj, ashtu si ajo, vijnë nga familje të Azisë Jugore, dhe njëra prej tyre, njëlloj si unë, është me origjinë muslimane. Ato tre gra i thanë Dr. Shah se fakti që nuk shihnin më shumë gra nga e kishin prejardhjen e tyre etnike në historitë e abortit, ua bënte atyre abortin më të vetmuar dhe më të vështirë.

Një arsye tjetër pse tregova historitë e mia për abortin ishte për të thënë diçka që kisha pasur dëshirë të lexoja prej kohësh: Bëra abort sepse nuk doja të ngelesha shtatzënë. Vetëm kaq. Në shumë prej komenteve që kam lexuar për abortin, ishte sikur gratë kërkonin një lloj faljeje që askush nuk ishte i detyruar ta jepte; ishte sikur ato duhej të tregonin se ishin “të denja” për abortin – qoftë për shkak të dhimbjes që kishin pasur ngaqë ngelën shtatzënë (për shkak të përdhunimit ose incestit) apo mundimit që do të kishin nëse do të vazhdonin me shtatzëninë; ishte sikur duhej të tregonin që aborti ishte diçka “e mirë” ngaqë ato ishin vajza “të mira”.

Dua të them thjesht që mua nuk më kanë përdhunuar. Nuk kam qenë sëmurë. Shtatzënitë nuk më rrezikonin jetën. Nuk kisha ende fëmijë. Thjesht nuk doja të mbetesha shtatzënë. Nuk doja të kisha fëmijë. Abortet e mia nuk ishin traumatike – vetëm heshtja lidhur me to ishte traumatike. Jam e kënaqur që kam abortuar. Abortet më dhanë lirinë të jetoja jetën që kam zgjedhur. 

Për ata persona, për të cilët abortet kanë qenë vërtet traumatike, fshehtësia lidhur me abortin sjell vështirësinë dhe ndjesinë e izolimit pikërisht kur ke nevojë më tepër për mbështetjen e shoqërisë.

Aspekti personal është shumë më i rrezikshëm se aspekti politik sepse i pari drejtohet nga tirania e përditshme e fjalëve “çfarë do të thonë njerëzit?”; një bashkëpunim i heshtjes shoqërore kaq i madh saqë i bën edhe shërbimet më efikase shtetërore të sigurimit ta kenë zili këtë aftësi për kontroll.

Pavarësisht nëse aborti ka qenë një lehtësim apo një burim traume, është e rëndësishme ta çlirojmë nga tirania duke kuptuar se çfarë bazohet te ndalimi i abortit dhe, si rrjedhojë, fshehtësia rreth abortit. 

Ndalimi i abortit ka për qëllim të na ndëshkojë ngaqë guxojmë të marrim në dorë kontrollin e trupit tonë dhe dëshirën tonë seksuale jashtë normave. Ai ka për qëllim të shërbejë si polic për trupin tonë dhe të na ndëshkojë për seksin jashtë martesës mes një burri dhe një gruaje. 

Ndalimet e abortit nxiten nga të zellshmit dhe puritanët – diktatorët e përditshëm që vënë në zbatim tiraninë “çfarë do të thonë njerëzit?” Po sikur të mos fshiheshim më? Po sikur të përballeshim me guxim me tiraninë “çfarë do të thoshin njerëzit”?

Një nga aspektet më të goditura të ekspozitës Aborti është normal ishte instalacioni i Jaishri Abichandani Diamanti atje ku bashkohen kofshët e mia. Më bëri të ndalem dhe më kërkoi që të lundroja në të, ta merrja të gjithën dhe të çmoja guximin e saj të admirueshëm. Brenda një strukture në formë diamanti, një figurë e ngjashme perëndie po lind një fëmijë, dhe kur e sheh më nga afër, vëren që ajo ka lindur gjithashtu edhe shumë vezë. 

“E kam bërë pas abortit tim të tretë në moshën 47 vjeç. Edhe pse kisha bërë dy më parë dhe isha përkushtuar ndaj një fëmije, nuk ishte vendim i lehtë sepse në zemër doja një vajzë,” më tha Abichandani. “Shoqja ime, Imani, më ndihmoi ta çliroja atë dëshirë në një Jonivers tjetër, ku vajza ime mund të ekzistonte pa u përballur me asnjë lloj dhune. E përfshiva këtë në punën time. Ajo po lind një fëmijë, por ka kaq shumë vezë në këmbët e saj, saqë ajo nuk do të lindë si fëmijë, por si art.”

Siç e ndau Abichandani frymëzimin që qëndronte pas instalacionit të saj, ndjeja diçka brenda meje të trazohej: mjaft u fshehe, më pëshpëriste. Po sikur të flisja aq hapur sa Abichandani lidhur me abortet e mia? Dhe nëse do ta bëja, a mund ta përcillja te të tjerët frymëzimin që Abichandani nguliti tek unë, të penguar nga fshehtësia në lidhje me abortet e tyre?

E mora këtë guxim ndaj vetes dhe fola.

**

Për listën e filmave, librave dhe veprave artistike të Mona Eltahawy që ndihmojnë në largimin e turpit lidhur me abortin dhe që tregojnë histori të fuqishme në mbështetje të të drejtave për abortin, shikoni faqet tona në rrjetet sociale.

Mona Eltahawy është autorja e The Seven Necessary Sins For Women And Girls And Headscarves and Hymens: Why The Middle East Needs A Sexual Revolution (“Shtatë mëkatet e nevojshme për gratë dhe vajzat; shamia e kokës dhe cipa e virgjërisë: Përse Lindja e Mesme ka nevojë për një revolucion seksual”, dhe është themeluesja e buletinit FEMINIST GIANT