Nga teatri mesjetar te mbretëreshat e ekranit të RulPaul: 9 gjërat që duhet të dini rreth artit të stilit “drag”
Më shumë se një dekadë më parë u transmetua episodi i parë i RuPaul’s Drag Race, duke i çuar teleshikuesit prapa kuintave të botës së “drag” dhe duke vendosur në qendër të vëmendjes disa prej performuesve më të veçantë. Por kjo shfaqje është vetëm maja e ajsbergut kur bëhet fjalë për përfaqësimin e stilit “drag”, dhe historitë e momentet kryesore të tij përshtaten sipas nevojës për t’i ardhur për shtat kornizës së tij televizive. Shumë teleshikues që sapo kanë filluar të ndjekin stilin “drag”, mund të joshen që të kërkojnë më shumë. Këtu, superylli i Drag Race, Sasha Velor – një mbretëreshë pioniere me njohuri të thella në fushën e historisë së artit, mjeshtëria “drag” e së cilës i ka ngritur kanalet e komunikimit në nivele jashtëzakonisht të larta, i çon lexuesit e Service95 nëpër një udhëtim përtej asaj që mund të dinë tashmë.
1. Shumë nga performuesit më të famshëm në botë të “drag” janë femra – nuk janë vetëm “meshkujt homoseksualë” (edhe pse shkëlqejmë në këtë drejtim)!
Qofshin artistë “drag kings”, “drag queens” ose jogjinorë të shfaqjeve “queer”, femrat kanë ofruar dhe vazhdojnë të ofrojnë disa nga kontributet më me vlerë në artin tonë. Peppermint zhvilloi turne në mbarë botën me performancën e saj “live” prej dive si këngëtare e muzikës pop shumë përpara se të shpallej si konkurrentja e parë trans në Drag Race. Landon Cider, i njohur përtej iluzioneve mashkullore të “drag king”, mori vëmendjen e një komuniteti fansash ndërkombëtarë pas shfaqjes së Dragula të The Boulet Brothers. Disa femra të tjera të shquara në fushën e artit janë edhe Kitten N’ Lou, një çift real (të dyja ikona të vërteta lesbike), që zhvillojnë turne nëpër botë me performancën e tyre “drag” përmes parodisë; Sasha Colby është “drag queen”-a e preferuar e të gjithave “drag queen”-ave (të cilën mund ta ndiqni në serialin tim televiziv NightGowns); dhe Amanda Lepore, një legjendë njujorkeze e cila e ka rimodeluar imazhin e “femrës perfekte”. Ndikimi i femrave në stilin “drag” daton shumë më herët, përfshirë Stormé Delarverie, një këngëtare e muzikës xhaz, moderatore e shfaqjeve “drag” dhe truprojë e bareve gej, e cila besohet të ketë nxitur revoltat “Stonewall” në vitet 1960!
2. Stili “drag” ka qenë jashtëzakonisht i suksesshëm në mbarë botën shumë më përpara se Drag Race
Kewpie një “drag queen”, e njohur gjithashtu edhe me emrin “Cappuccine” drejtoi shfaqjet më të njohura “drag” (të njohura ndryshe si koncertet ‘moffie’) në Kejp Taun të Afrikës së Jugut, gjatë aparteidit në vitet 50 dhe 60. Gjatë ditës ajo menaxhonte një sallon bukurie në Distriktin 6 të qytetit; ndërsa natën shfaqjet e saj u kthyen në pishtar të jetës “queer” për njerëzit me ngjyrë. Akihiro Miwa mori famë në vitin 1957 nga kënga e tij vulgare Me Que Me Que, dhe më pas filloi të drejtojë dhe të luajë rolin kryesor në një shfaqje mujore të quajtur World Of Akihiro Miwa në Shibuya, Tokio, që u transmetua deri në vitet 2000. Edhe në Moskë, shfaqjet ruse të “drag”, si ajo në klubin e natës “Stacioni Qendror”, (Tsentralnaya Stantsya) datojnë shumë më herët se interneti, madje zhvillohen edhe sot, pavarësisht dhunës dhe kufizimeve shtetërore.
3. Trans-aktivizmi mbetet ende pjesë jetike e “drag”
Aktivistët kanë organizuar prej kohësh shfaqje “drag” për të mbledhur fonde për të ndihmuar njerëzit në nevojë. Në Nju Jork, gjatë viteve 50, Lee Brewster organizoi konkurse private “drag” për shoqërinë Mattachine (një ndër grupet e para aktiviste homoseksuale të Amerikës), derisa organizata i ndaloi shfaqjet për shkak të transfobisë brenda radhëve të saj. Brewster u nda nga organizata, por hapi një butik parukash dhe në vitet ’70 luftoi për të drejtat e strehimit dhe ato ligjore të njerëzve “queer” dhe trans së bashku me trans-aktivistet Marsha P. Johnson dhe Sylvia Rivera (të cilat u vetidentifikuan si “drag queens”) si pjesë e organizatës aktiviste Street Transvestite Action Revolutionaries. Në Paris, në vitin 1994, ylli i kabaresë trans-drag, Coccinelle, themeloi një organizatë të quajtur “Devenir Femme” për të ndihmuar njerëzit e tjerë trans të gjejnë mbështetje praktike. Në SHBA, konkurset “drag” si “Imperial Court Sysytem” dhe “Miss Continental” kanë shërbyer si mjedise dhe burime për të gjithë komunitetin “queer” për shumë dekada me radhë.
4. Ka mjaft pasiguri dhe pabarazi financiare në botën e “drag”
Në pjesën më të madhe të shfaqjeve (edhe pse jo në shfaqjet e mia) performuesit fitojnë shuma të ndryshme parash për të njëjtën punë. Shumë artistë mendojnë se duhet të shfaqen në Drag Race për të fituar para për nevojat bazë për punën me kohë të plotë. Për fat të keq, dalja nëpër televizione nuk të garanton sukses ose siguri. Edhe audicionet për shfaqjen, pa përmendur përgatitjet për të konkurruar, kushtojnë shumë dhe artistët zhyten në dhjetëra mijëra dollarë borxhe.
5. Stili “drag” nuk është modern; ai daton shekuj më parë
Në mbarë botën, shfaqjet teatrale filluan si pjesë e traditave shpirtërore dhe fetare. Në Evropën mesjetare, karnavalet fetare ishin një mjedis ku njerëzit e të gjitha gjinive ndërronin rrobat dhe bënin shfaqje. Ekziston një keqkuptim i zakonshëm se “drag” u krijua nga nevoja, në kohën kur gratë nuk lejoheshin të performonin në teatër, por në fakt është krejtësisht e kundërta: të ashtuquajturat shoqëri moraliste nuk donin që gratë të merrnin pjesë në teatër për shkak të të gjithë stilit “drag”. Në Japoni, rreth vitit 1603, një kërcimtare tempulli dhe “drag king” e quajtur Okuni ishte e para që krijoi formën e artit të quajtur Kabuki, të mbushur me këngë dhe vallëzime “queer”. Por më pak se një shekull më vonë, grave nuk u lejohej të përfshiheshin në këtë art për shkak të “shqetësimeve morale”.
6. Disa janë arrestuar (madje edhe janë vrarë) për shkak të stilit “drag”
Interpretuesit e “drag” shpesh duhet të triumfojnë mbi tiraninë përçarëse, për hir të sigurisë, gëzimit dhe bukurisë aty ku ato nevojiten më shumë. Një nga arrestimet e para të dokumentuara të performuesve “drag” ishte edhe ai i Stella dhe Fanny, një çift “queer” në Londrën viktoriane, që frekuentonin “Molly houses” (ambiente të sigurta “queer”) të veshura me fustane, dhe u përballën me një çështje gjyqësore të rëndë penale për “sodomi në bashkëpunim” (ato u shpallën të pafajshme). Në Amerikë, sapo kemi mësuar rreth historisë së William Dorsey Swann, e cila u vetidentifikua si “mbretëresha e ‘drag’” dhe organizoi ballo luksoze për njerëzit “queer” me ngjyrë në Uashington DC në fillim të viteve 1900. Për këtë ajo u dënua me 10 muaj burgim me akuzën e rremë të “menaxhimit të një shtëpie të çrregullt” – një eufemizëm që i referohet menaxhimit të një shtëpie publike. Swann i drejtoi një kërkesë për amnisti Presidentit Grover Cleveland, duke qenë personi i parë i njohur që protestoi kundër kriminalizimit të njerëzve “queer”. (Amnistia u refuzua). Shumë histori nga e kaluara janë mbushur me tragjedi. Marsha P. Johnson, njëra nga personazhet më mahnitëse të “drag” dhe trans-aktiviste e qytetit të Nju Jorkut u gjet e vrarë në vitin 1992; vdekja e saj nuk është zbardhur ende.
7. Sinkronizimi i buzëve është në fakt një risi moderne teknologjike e “drag”
Performuesit e parë “drag” të sinkronizimit të buzëve u quajtën “akte regjistrimi”, dhe filluan të performonin në baret e klasës punëtore me xhuboks* në vitet 1960. Në atë kohë, disa ‘imituese’ profesioniste ishin mjaft paragjykuese ndaj këtyre interpretuesve të rinj dhe mbase u ndien të kërcënuara nga dyndja e talenteve të reja. Por sinkronizimi i buzëve i hapi rrugë profesionit të atyre që nuk ishin këngëtarë profesionistë, duke i përforcuar në këtë mënyrë cilësitë artistike të “drag”. Kjo na kujton qartë se “arti i mirë” nuk ka të bëjë kurrë me përsosmërinë e një hollësie të vetme, por me fuqinë e ndikimit të përgjithshëm. Ai flet gjithashtu për historinë e “drag”, që përdor një teknologji të re në mënyra të arritshme dhe krijuese. Kjo vazhdon të luajë një rol, duke eksperimentuar me përdorimin e video-projektorëve (si ato në shfaqjen time, Smoke & Mirrors) dhe stilit “drag” të transmetimit dixhital të nevojshëm për shkak të pandemisë.
8. “Demaskimi” ka ekzistuar mes nesh prej qindra vjetësh
Një nga artistët e parë të “drag”, që zhvilloi turne në mbarë botën, si në Angli, Afrikë dhe Indi në mes të viteve 1800, ishte interpretuesi irlandez i quajtur Du-val, shfaqja e të cilit kishte të bënte me demaskimin e shpejtë të veshjeve nga një personazh i ndryshëm gjinor te tjetri si rrobalarëse, debutuese magjepsëse, aristokrate e vrazhdë, mësuese e çrregullt etj. Në vitin 1920, një akrobate e lindur në Teksas, e quajtur Barbette, i argëtonte spektatorët e saj në Paris me një numër akrobacie në trapez, në të cilin ndryshonin pamjen nga mashkull në femër dhe anasjelltas vetëm duke hequr parukën. Në vitet ‘20 dhe ‘30, Mei Lanfang, ylli më i famshëm i operës kineze, njihej për kostumet e sofistikuara me çallma gjigante dekorative, mëngët e gjata dhe mantelet e zbukuruara, të cilat i hiqte para se të performonte numrat, përfshirë kapjen e një gote vere me pjesën e sipërme të këmbës dhe të gjitha këto, ndërsa këndonte në regjistrin falseto!
9. “Drag” kujdeset më shumë për atë që bëni, sesa për atë që jeni – apo si dukeni
Mesazhi më i rëndësishëm që përcjell “drag” është se, nuk është e rëndësishme se nga vini apo çfarë keni përjetuar: ju mund të përcaktoni jetën dhe fatin tuaj përmes imagjinatës, punës dhe artit tuaj, dhe nga mënyra si i trajtoni njerëzit. Në rastin më të mirë “drag” shërben si një hapësirë kundër diskriminimit, duke e vendosur fort theksin e “queer” mbi potencialin e çdo personi për transformim dhe ndërmjetësim.
Rekomandimet thelbësore të stilit “drag” nga Sasha Velour
Amanda Lepore (2003), Karin Kohlberg/Contour/Getty Images
Kewpie (c.1955-1985), Western Cape/Digital Transgender Archive
Sylvia Rivera & Marsha P Johnson (1970), Getty Images
Kabuki, Ishikawa Toyonobu (c. 1750), Heritage Art/Heritage Images/Getty Images
Marsha P Johnson (1975), Getty Images
Sasha Velour, Smoke & Mirrors, Jeff Eason
Mei Lanfang, Getty Images
- Shikoni videon në YouTube – Faces Of Drag (2021)
- Filmi dokumentar – The Queen (1968)
- Seriali televiziv – We’re Here (2020)
- Revista – Velour: Revista Drag botimet 1-3
- Klubi i natës – The Lemon Lab në Santiago, Kili
Për të ditur më shumë lidhur me përzgjedhjet thelbësore të stilit “drag” të Sasha Velour vizitoni @Service95 në Instagram
