James Hannaham: Shkrimtari që përdor letërsinë për të sfiduar sistemin e burgjeve amerikane

Në kopertinën e pasme të librit më të fundit të James Hannaham Didn’t Nobody Give A Shit What Happened To Carlotta lexojmë se kjo është “histori e pakëndshme, shpërfillëse dhe pikëlluese e një transgjinore”. Megjithatë, duke folur nga shtëpia e tij në Nju Jork, Hannaham na thotë se libri ka të bëjë edhe me Bruklinin, konkretisht Fort Greene. 

Siç tregon shkrimtari pesëdhjetë e katër vjeçar, kjo është domethënëse, sepse kjo është lagjja ku u strehua gjyshja e tij nga babai pas vrasjes së një pjesëtari të familjes së tij, që ndodhi shumë dekada më parë në Karolinën e Jugut. “Këtë e zbulova vetëm një ose dy vite më parë. Stërxhaxhai im u ekzekutua me varje. Ata duhej të largoheshin”. Brezat që pasuan e bënë Fort Greene shtëpinë e tyre, kështu që, siç shpjegon Hannaham, “Për gjysmë shekulli e kam parë Fort Greene të transformohet nga një lagje e varfër, e rrezikshme dhe me ngjyrë në një vend mjaft të pasur dhe tërheqës të banuar kryesisht nga të bardhët”. 

Për të treguar historinë e transformimit të Fort Greene, shkrimtari pyet veten: “Çfarë lloj personazhi mund të ecë në këto rrugë dhe të mahnitet dhe të preket nga gjithçka e transformuar?”. Duke reflektuar mbi këtë pyetje, ai imagjinon një transgjinore nga një familje me origjinë kolumbiano-amerikane. Kështu ajo u shfaq në mendjen e tij, vuri në pah shqetësimet e tij dhe e njoftoi se do të ishte heroina e librit të tij. “Unë i thashë: ‘Në rregull, Carlotta, më trego historinë tënde'”. Carlotta Mercedes, protagonistja që sapo u lirua nga burgu, pasi vuajti 20 vite dënim në një burg meshkujsh, është bërë rrëfimtarja e përsosur për të përshkruar një vend që nuk është më i njëjtë. 

Libri, siç thotë Hannaham, – i ngjashëm me romanin e tij të vlerësuar të vitit 2015, Delicious Foods, i cili trajton temën e trafikimit të qenieve njerëzore – ishte një mundësi për të diskutuar probleme komplekse të shoqërisë amerikane: burgosjen jashtë mase të njerëzve me ngjyrë, ferrin me të cilin përballen anëtarët e komunitetit LGBTQIA+ që duhet të durojnë pas hekurave dhe nivelin në të cilën burgjet janë të papërgatitur për t’i mbrojtur ata. Si një homoseksual dhe me ngjyrë, kjo është një temë që e ka shumë për zemër. Transgjinorët, shpjegon shkrimtari, “e kanë më të vështirë në këto situata. Dhe duket sikur çdo gjë që ndodh në burg është në rregull, sepse shtohet vuajtja e dënimit. Ka diçka që është kaq tinëzare dhe e pamoralshme këtu”. Edhe pse personazhi dhe historia e Carlotta Mercedes, një emër i frymëzuar nga aktorja Mercedes Agnes Carlotta McCambridge, janë imagjinare, libri përfshin gjithashtu fakte reale për “sistemin e burgjeve dhe maninë e Amerikës për të burgosur njerëz... Gjërat po ndryshojnë pak, por jo mjaftueshëm dhe jo me ritme të shpejta. Është e tmerrshme”.

Megjithatë, Didn’t Nobody Give A Shit What Happened To Carlotta – një libër që iu deshën tetë vjet për ta përfunduar, nuk i mungon humori dhe zhargoni, që për shumë njerëz mund të mos jetë i lehtë për t’u kuptuar në fillim. Por, shkrimtari tregon se ky ishte qëllimi i tij. Ai donte që lexuesit të ndjeheshin, të paktën në fillim, si të huaj. “Kjo ishte me të vërtetë një pikë e rëndësishme për mua”, thotë Hannaham, duke buzëqeshur. “Kur fillon të lexosh librin, ai është intrigues, por edhe paksa tjetërsues për shkak të gjithë atij zhargoni. Pastaj, gradualisht, fillon ta zbërthesh...; fillon ta mësosh; fillon të kuptosh se si funksionon; fillon të zbulosh se çfarë kuptimi kanë disa gjëra. Dhe më në fund bëhesh pjesë e asaj bote”.

James Hannaham mund të kishte zgjedhur një lexim të lehtë, por kjo nuk ishte ajo që donte. “Dua të mbivlerësoj inteligjencën e njerëzve”. 

Diana Durán është gazetare kolumbiane që raporton mbi çështje që kanë të bëjnë me të drejtat e njeriut, trafikun e drogës dhe drejtësinë. Ajo është korrespondente e “Washington Post” për rajonin e Andeve