Droga nuk është zgjidhja. Apo është?! Përgjigja jokonformiste e Zara Snapp ndaj problemit të drogës në Meksikë.

Në maj të vitit 2022, qeveria meksikane njohu zyrtarisht mbi 100,000 desaparecidos – të ashtuquajtur njerëz të zhdukur që besohet se kanë qenë viktima të dhunës për shkak të drogës. Kjo shifër, thotë Zara Snapp, është pa dyshim, më e vogël, sesa është realisht. “[Kjo statistikë] është pjesë e të dhënave zyrtare që ata janë të gatshëm të pranojnë”, thotë me hidhërim Snapp. Si një udhëheqëse e politikës amerikano-meksikane të reformës së ligjeve për substancat narkotike, ajo është mjaft e bindur se ky “nënvlerësim” i madh është i besueshëm. Kjo është arsyeja pse kjo aktiviste dhe kritike e qasjes së qeverisë meksikane ndaj luftës kundër drogës (“Lufta kundër drogës do të thotë luftë kundër njerëzve”) ofron një alternativë të guximshme dhe disi të diskutueshme për të sjellë paqen në rajon: legalizimin e të gjitha substancave narkotike.

Snapp, një amerikane me origjinë meksikane, thotë se interesimi për politikën e reformës së ligjeve për substancat narkotike u ndikua nga interesimi i saj për… drogën; ndërsa kujton rininë e saj, ajo pranon: “Unë eksperimentova me drogën gjatë adoleshencës sime”. Megjithatë, pati një pikë kthese. “Si një 15-vjeçare e bardhë e privilegjuar e rritur në SHBA dhe që pushimet verore i kaloja në Meksikë, vija re se miqtë e mi latinë, aziatikë dhe me ngjyrë ndaloheshin, dhe disa prej tyre ngatërroheshin me sistemin e drejtësisë penale – ndërsa unë jo”.

Kthimi i përhershëm i Snapp në Meksikë në vitin 2006 përkoi me fillimin e luftës kundër drogës. Ndryshimet ishin të prekshme: “Papritur ushtria doli në rrugë”, thotë ajo. Kjo u pasua me rritjen e dhunës, vrasjeve, korrupsionit dhe abuzimit të të drejtave të njeriut. “Që nga vitet 1970, SHBA-ja ka kërkuar me ngulm ndalimin me ligji dhe eliminimin e të korrave në Meksikë, me argumentin se është përgjegjësi e vendeve prodhuese t’i japin fund furnizimit me drogë, edhe pse kërkesa vazhdon të jetë në rritje në SHBA”, thotë Snapp. Ndalimi me ligj nuk funksionoi dhe Snapp beson se arsyeja për këtë është se ky ndalim i shpërfill ato aspekte të përdorimit të substancave që të japin kënaqësi. Ajo arsyeton se është pikërisht e njëjta arsye pse edukata seksuale e fokusuar në privimin e marrëdhënieve seksuale jashtëmartesore shpesh dështon. “Seksi dhe substancat na sjellin kënaqësidhe mirëqenie”. Prandaj, si bashkëthemeluese e Instituto RIA në vitin 2017, një organizatë nga shoqëria civile në Mexico City e përqendruar në legalizimin dhe reformimin e ligjeve për drogën, Snapp përfshin parimin e kënaqësisë në mbështetjen e saj. Ajo shpjegon se emblema e punës së RIA-s, “është takimi me njerëzit aty ku janë dhe jo përpjekja për t’i ndryshuar ata. Ne fokusohemi te mënyra e ofrimit të shërbimit dhe mbrojtjes së tyre, dhe gjithashtu synojmë t’i ndihmojmë ata të kontrollojnë kënaqësinë”. E thënë me fjalë të tjera, dekriminalizimin e drogave dhe rregullimin me ligj të përdorimit të tyre nga të rriturit. “Kjo është pjesë e një zhvendosjeje më të madhe të ndërgjegjes së gjeneratave”, thotë ajo. “Njerëzit kanë merak për rrobat që veshin, ushqimin që hanë dhe drogën që konsumojnë”.

Provat e disponueshme shkencore sugjerojnë se dekriminalizimi i drogës i redukton dëmet në shoqëri që lidhen me të. Mendoni rreth programeve të shkëmbimit të gjilpërave sterile, mjediseve të mbikëqyrura për konsumimin e drogës dhe terapisë së zëvendësimit të opioideve etj. RIA tani po i zgjeron kufijtë e saj, duke kërkuar më shumë, sesa thjesht dekriminalizimin. Ai mbështet rregullimin e të gjithë tregut të drogës në Meksikë. Snapp thotë: “Është e domosdoshme që kultivuesit vendës dhe të tjerët të përfshirë tashmë në kultivimin dhe shitjen e drogës të kenë mundësi të pajisen me licenca dhe të kenë njëfarë sigurie financiare në sistem”. Kjo do të siguronte një tregti të ligjshme dhe të drejtë të drogës nga pikëpamja racore dhe shoqërore. Duke njohur natyrën delikate dhe rrezikun nga puna me kartelet e drogës dhe kultivuesit vendës, RIA i përqendron përpjekjet e saj në një aspekt të sistemit që mund të ndryshojë: qeverinë meksikane.

Snapp sjell një përvojë të gjallë të ekspertizës në këtë mision. Pas studimeve pasuniversitare në Harvard, ku ajo ishte përfituese e bursës prestigjioze “Truman”, Snapp u përfshi në një projekt të rëndësishëm themelor. Ajo ishte pjesë e Sekretariatit të Komisionit Global për Politikat e Drogës, duke u fokusuar në strategjinë e Amerikës Latine; duke punuar me ish-sekretarin e përgjithshëm të Kombeve të Bashkuara, Kofi Annan, dhe ish-presidentët e Meksikës, Kolumbisë, Kilit dhe Polonisë etj. për të përgatitur raportin “Taking Control: Pathways To Drug Policies That Work”. (“Marrja e kontrollit: Rruga drejt politikave të drogës që funksionojnë”) Ky raport bën thirrje për të ndryshuar regjimin e dështuar ndërkombëtar mbi politikën e drogës. Në fund të fundit, Snapp thotë se, “kjo kishte të bënte me thyerjen e tabusë rreth drogës”.

Kjo stigmë e mbështetjes për tregje të legalizuara dhe të rregulluara të drogës e pengon Snapp dhe bashkëthemeluesin e saj Jorge Herrera Valderrábano që të sigurojnë financime. Për më tepër, të pranosh se je përdorues droge për qëllime argëtuese, mbart stereotipe negative lidhur me pjekurinë dhe besueshmërinë e përdoruesit. Qasja e Snapp vjen nga vetë përvoja e saj si përdoruese e drogës, duke përqafuar këtë stigmë si strategji për të ndryshuar situatën. “Unë po dal hapur, duke ju rrëfyer për përvojën time mbi përdorimin e drogës. Vërtetësia është e fuqishme”, thotë ajo. Avokati Andrés Aguinaco ishte përfaqësuesi i Snapp në një padi që sfidonte kushtetutshmërinë e ndalimit të kanabisit në Meksikë. Në vitin 2018, Meksika e shpalli ligjin jokushtetues.

Megjithatë, puna e RIA-s mbetet sfiduese. Policia ende i bastis dhe i zhvat kultivuesit dhe përdoruesit e kanabisit. Droga të tjera mbeten të ndaluara, duke nxitur transaksione të paligjshme ekonomike që fuqizojnë kartelet. Por Snapp, nënë e dy fëmijëve, thotë se frymëzohet nga Nënat e të Zhdukurve, të cilat marshojnë çdo vit në ditën e Festës së Nënës. “Kjo më frymëzon që të vazhdoj me zell rrugëtimin tim”.

Jamie Brooks Robertson është shkrimtare dhe studiuese e pavarur, që jeton në Londër; ajo është edhe eseiste e shquar që fokusohet në shëndetin dhe kulturën