“Bota nuk ka ofruar asgjë përveç ngushëllimeve dhe lutjeve”: Si po shpërfillet Mianmari – Dhe aktivistet femra që përpiqen të sjellin ndryshim

Çfarë do të bënit ju nëse një ditë ushtria dhe policia do të luftonin kundër jush? 

Si do ta mbronit veten dhe të dashurit tuaj nga gryka e pushkës, rrëmbimi, torturat apo vrasja?

Që prej shkurtit të vitit 2021, kjo ka qenë jeta në Mianmar, kur ushtria birmaneze organizoi një grusht shteti në përpjekje për të rimarrë kontrollin, nga i cili kishin hequr dorë në këmbim të reformave të rreme demokratike. Duke i shpallur të pavlefshme zgjedhjet më të fundit, ata arrestuan shumicën e qeverisë së zgjedhur nga populli i Mianmarit, shpallën gjendjen e jashtëzakonshme dhe e zhytën vendin në terror. 

Tetëmbëdhjetë muaj më pas, 2000 njerëz janë vrarë nga forcat ushtarake, ku përfshihen protestues paqësorë, grevistë, kalimtarë të rastit dhe qindra fëmijë. Dhe 11,000 të tjerë janë burgosur sipas ligjeve qesharake që e dënojnë me ligj formën më të vogël të mospajtimit. Disa prej tyre janë të famshëm në Mianmar – ashtu si Leonardo DiCaprio dhe Billie Eilish të cilët janë burgosur vetëm se morën pjesë në protesta ose postuan në Twitter. Familja ime atje jeton çdo ditë me frikë. Por pjesa tjetër e botës nuk ka ofruar asgjë tjetër veç ngushëllimeve dhe lutjeve, dhe për këtë bëjnë kokë turku një grua të quajtur Aung San Suu Kyi.

Suu Kyi doli si një kundërshtare e ashpër e diktaturës së gjatë ushtarake të Mianmarit në fund të viteve 1980. E kërcënuar për shkak të popullaritetit të saj si udhëheqëse e Lidhjes Kombëtare për Demokraci (NLD), junta ushtarake e la në arrest shtëpie për 15 vjet dhe burgosi aktivistë të tjerë të panumërt.

Gjatë asaj kohe, Suu Kyi u shndërrua në legjendë. E përgëzuar nga ndërkombëtarët dhe e dashur nga populli i Mianmarit, ajo fitoi madje çmimin “Nobel për Paqen” për luftën e saj të gjatë për demokraci. Në vitin 2015, më në fund e neveritur që Mianmari trajtohej si një popull i hedhur poshtë, junta ushtarake zhvilloi ato, që në dukje ishin zgjedhjet e para demokratike. NLD-ja arriti një fitore dërrmuese dhe kësaj radhe u lejua të formonte një koalicion të trazuar me juntën. Edhe pse ishte e shkruar në kushtetutë se Suu Kyi dhe partia e saj nuk kishin pushtet të vërtetë, bota deklaroi se më në fund Mianmari ishte një vend demokratik dhe turistët vërshuan drejt tij.

Megjithatë, më pas, figura e Suu Kyi pësoi një goditje të rënde kur ushtria organizoi një fushatë gjenocidi kundër Rohingya – një popullatë pa shtet të cilën ushtria e Birmanisë e konsideron si bengale dhe rrjedhimisht nuk i përket asnjërit prej më shumë se 130 grupeve etnike të njohura në Mianmar. Refuzimi i saj – ose ndoshta pamundësia e saj – për të denoncuar gjenocidin u interpretua nga shumë mbështetës të saj ndërkombëtar si fajësi.

Bota mbështeti dhe luftoi me entuziazëm për demokracinë në Mianmar, kur në krye ishte një udhëheqëse demokratike tek e cila besonin, por tani komuniteti ndërkombëtar hesht, duke u kthyer shpinën 55 milion njerëzve – përfshirë edhe popullsisë Rohingya.

Jam përpjekur shumë që të mos i krahasoj reagimet për Ukrainën me ato të Mianmarit, por kur U2 këndoi “Walk On” në Kiev – një këngë që ata e kompozuan për Suu Kyi kur ishte e modës që të reagoje për Mianmarin – por nga ana tjetër nuk thanë asgjë rreth ngjarjeve aktuale, gjë më lëndoi jashtë mase. Suu Kyi ndodhet sërish në qeli, nën akuza të rreme, së bashku me anëtarë të tjerë të kabinetit legjitim të Qeverisë së Bashkimit Kombëtar të Mianmarit. Por pavarësisht kësaj, ka shumë gra të tjera të cilat përpiqen të sjellin ndryshimin – po përmendim pesë prej tyre që kanë shumë nevojë për mbështetjen tuaj.

1. Thinzar Shunlei Yi e Sisters 2 Sisters (Motrat për motrat) dhe People’s Goal (Synimi i njerëzve)
   Yi është një nga aktivistet më të shquara të Mianmar e cila punon me grupet demokratike ACDD dhe GSC. Ajo është bashkëthemeluesja e Sisters 2 Sisters, që promovon solidaritet midis grave që luftojnë kundër shtypjes sistematike dhe dhunës ushtarake, dhe e People’s Goal, që u ofron mbështetje dezertorëve të ushtrisë. Yi, thotë se “Është njerëzore të ndihesh me faj për të shtypurit. Por ky faj duhet të na nxisë që të mbrojmë demokracinë në vend, në komunitet dhe në botë”.
2. Wai Wai Nu e Women’s Peace Network(Rrjeti i Paqes së Gruas)
   Themeluese dhe drejtore ekzekutive e Women’s Peace Network, Nu është rohingya dhe një ish e burgosur politike që i është përkushtuar vendosjes së paqes dhe mirëkuptimit midis komuniteteve etnike dhe mbrojtës së grave të margjinalizuara në Mianmar. 
3. Nandar e Purple Feminists Group(Grupi Vjollcë i Feministeve)
   Një aktiviste nga shteti Shan në Mianmar, Nandar themeloi Purple Feminists Group për të promovuar barazinë gjinore dhe drejton në dy gjuhë podkastin Feminist Talks. Ajo është gjithashtu bashkëproducente dhe drejtoi për katër vite dramën The Vagina Monologues në Mianmar. 
4. Me Me Khant e Students for Free Burma (Studentët për Burmën e Lirë)
   Poetja dhe aktivistja Khant ka drejtuar protesta globale, duke promovuar luftën për liri në Mianmar si drejtore ekzekutive dhe bashkëthemeluese e Students for Free Burma, e cila është një lëvizje e që këshillon ligjvënësit amerikanë mbi legjislacione kryesore, si ligji “Për Burmën” i vitit 2021 dhe organizon fushata për të ndihmuar të tjerët të kuptojnë se si mund të kontribuojnë.
5. Jan Jan e Global Movement for Myanmar Democracy(Lëvizja Globale për Demokracinë e Mianmarit)
   Me origjinë nga shteti Kachin Jan është drejtuese e politikave të Birmanisë për Action Corps dhe bashkëthemeluese dhe drejtore ekzekutive e GM4MD. Ajo thotë, “Bota duhet të kujdeset për Mianmarin, sepse kjo është një çështje globale që ka të bëjë me të drejtat e njeriut, lirinë, demokracinë, ndikimet klimatike, përgjegjësinë e korporatave dhe shumë më tepër se kaq”.

MiMi Aye është autorja e nderuar me çmim për librin MANDALAY: Recipes And Tales From A Burmese Kitchen, (“MANDALAY: Receta dhe tregime nga një kuzhinë birmaneze”, i zgjedhur nga Observer, FT dhe Nigella Lawson si një nga librat e tyre më të mirë të vitit. Ajo gjithashtu drejton podkastin për ushqimin dhe kulturën The MSG Pod