Bisedë me poetin dhe shkrimtarin Ocean Vuong

“Me veprën e Ocean Vuong u ndesha për herë të parë menjëherë pas një divorci. Libri i tij ‘Night Sky With Exit Wounds’ më ra në dorë në kohën që po më këshillonin, ndër të tjera, të lija pas të kaluarën. Vuong tregohet mjeshtër dhe i hijshëm kur shkruan për humbjen, pikëllimin dhe dashurinë. Pata privilegjin të flisja me të për braktisjen e heteronormativitetit dhe cenueshmërisë si një formë force dhe lirie……” – Glenn Lutz

G: Urime për Time is A Mother dhe faleminderit për hapësirën që keni krijuar rreth humbjes. Në poezinë Old Glory, ju rikontekstualizoni shprehje të rrënjosura në kulturën amerikane, siç pasqyrohet në frazat. Knock them dead, big guy. Go in there, guns blazing, buddy. You crushed at the show. No, it was a blowout. No, a massacre. Total overkill. We tore them a new one. Cili ishte qëllimi i kësaj poezie? Duke folur për punën tuaj rreth Louisiana Channel ju thatë, “Nëse keni guximin për ta bërë, atëherë mund ta braktisni heteronormativitetin”. Uroj që të më flisni më shumë për këtë.

O: Kjo është ndoshta poezia për të cilën jam më shumë krenar. U desh e gjithë jeta ime si shkrimtar për ta shkruar atë pjesë. Më duhej të fitoja besimin për ta lënë gjuhën të fliste natyrshëm, edhe kur ajo tregon dhunën e ngulitur në kulturën maskiliste. Por kjo ishte shpresa ime për këtë poezi. Për mua, një poezi nuk mund të jetë gjithmonë një “gjë e bukur”. Një poezi, si një këngë e bukur, gjithashtu mund të provokojë, të nxisë dhe të analizojë. Përdorimi i formës së sonetit për të “vendosur” këto shprehje, ndryshe të zakonshme, në një lloj fjalimi tronditës e të përqendruar ishte diçka që vetëm poezia, si teknologji, mund ta bënte. Kështu që, jam krenar për këtë. Sa i përket faktit nëse mund të hiqet dorë nga heteronormativiteti, mendoj se është e vështirë të jetosh në një kulturë që na kushtëzon drejt një përkufizimi specifik të “suksesit” ose “të mirë” ose “të drejtë” ose “të gabuar”. Duhet vërtet guxim për t’u shkëputur nga diçka kaq e fuqishme dhe aq më tepër, për të kuptuar, me dhembshuri, se ata që janë të ngujuar në të, edhe kur duken të fuqishëm, po lëndohen prej saj. Nuk është aq shumë që një shkollë mendimi është më e keqe se tjetra, pasi kjo varet nga personi, por ka të bëjë me zgjerimin e asaj që është e pranueshme në mënyrë që të gjithë të mund të gjejnë një themel mbi të cilin mund të qëndrojnë dhe kjo shprehje ontologjike mund të jetë po aq e larmishme sa vetë njerëzit. Imagjinoni nëse, për të qenë një muzikant “i suksesshëm”, duhet vetëm të luani muzikë klasike. Sa e mërzitshme! Ashtu si muzika klasike nuk është “e gabuar”, nuk mendoj se heteronormativiteti është i gabuar, por më duhet që të krijojë hapësirë për zhanret e tjerë muzikorë, i cili, historikisht, nuk e ka bërë. 

G: Ju keni folur për cenueshmërinë, fuqinë personale që keni gjetur gjatë kanalizimit të cenueshmërisë dhe se si shoqëria jonë shpesh e barazon të qenit vulnerabël me të qenit i dobët, megjithatë keni zbuluar se shpesh sa më vulnerabël është një qenie njerëzore aq më e fortë është ajo…

O: Mendoj se kur i qasemi cenueshmërisë si një gjendje e zakonshme dhe ndoshta edhe natyrore e specieve tona (në fund të fundit jemi një specie relativisht e dobët dhe e pafuqishme fizikisht, e fortë në grup dhe e brishtë e izoluar), jemi në gjendje të ndërveprojmë me njëri-tjetrin në një mënyrë më pak sipërfaqësore. E kuptojmë se, veçanërisht në rastin e të rriturve, kur maskat e forcës na imponohen ose kur i kalcifikojmë ato përmes kushtëzimit, ne veprojmë kryesisht në komunitet me performanca fuqie dhe suksesi, kur në realitet jemi pothuajse me siguri plot dyshim, zemërim, frikë dhe pikëllim. Pra, heqja e këtyre maskave ndaj njëri-tjetrit dhe shfaqja e fytyrave tona të vërteta është një dhuratë. Cenueshmëria është po aq e vërtetë dhe po aq e lidhur me ne sa vetë lëkura jonë. Çdo gjë tjetër është fasadë. 

G: Në fund, vdekja. Ju keni shkruar për këtë me kujdes në veprat tuaja dhe si shumë prej nesh në mbarë botën, ju është dashur të përballeni me dhimbjen dhe pikëllimin që sjell vdekja. E di që jetoni përballë një varreze dhe se Maranasati, një praktikë meditimi budiste për të kujtuar vdekjen, ju ka ndihmuar me shëndetin tuaj mendor… 

O: Mendoj se të gjitha kulturat kanë versione të ndryshme të Maranasatit ose memento mori siç e quanin evropianët. Ne mësojmë gjithashtu mbi ndërgjegjësimin për vdekjen nga Kurani, Tevrati e Bibla dhe efekti është ai që shkatërron iluzionet e qëndrueshmërisë në gjëra materiale, madje edhe ato të shoqërisë (si statusi, fama, prestigji etj.). Meditimi përfundimtar mbi vdekjen vjen kur një nga njerëzit tanë të dashur ndërron jetë, siç më ka ndodhur disa herë tani. 

Kultura jonë shpesh na inkurajon të ‘braktisim’ kujtimin e shtratit të vdekjes. E mbulojmë trupin sapo shndërrohet në kufomë sikur transformimi të jetë shumë i plotë, jashtëzakonisht i plotë, për t’u përballuar. Por mendoj se përjetimi i vdekjes në atë mënyrë mund të jetë në të vërtetë një dhuratë pasi na lejon të kthehemi në atë moment dhe të na mësojë në mënyrë të pashtershme si të jetojmë. Kur jemi dëshmitarë të vdekjes së një njeriu të dashur, nuk mendojmë për pasurinë, sende, suksese apo karrierën tonë; por jemi aty plotësisht për të. Pritja e vdekjes është një gjest ofrimi. Ne i përkushtohemi plotësisht atij, në këto momente të fundit. Kjo është diçka tepër bujare dhe mendoj se nëse do të jetonim çdo ditë sikur të ishte dita e fundit, në fakt mund të bënim jetë më të qëndrueshme, të lumtur dhe të ndërgjegjshme. 

Gjatë bisedës, Glenn e pyeti Ocean Vuong se çfarë muzike dëgjon si një mënyrë për t’u kujdesur për veten. Këtu keni lidhjen e Spotify playlist që Ocean rekomandon ekskluzivisht për ne